5.7 - Guovllut vuovddehuvvet

Arvevuovddit unnot go

• olbmot dárbbašit eatnama eanadollui
• olbmot dárbbašit guohtuneatnama
• lea dárbu boaldámuššii
• lea dárbu muorragálvvuide
• rogget minerálaid, dulvadit jogaid ja ásahit el‑fápmodoaimmahagaid
• lea buorre johtu vánes muorrašlájaide mat šaddet arvevuvddiin

Arvevuovdi lea heajos eanadoallo- ja guohtuneana

Liegga ja njuoska dálkkádagat dahket ahte arvevuvddiin guohcagit boares, gahččan muorat, lasttat ja šattut mihá johtileappot go galbmaset guovlluin ja eai háhppet muolduluvvat. Bibmosat mat luovvanit, váldojit atnui ovttatmanos fas eará šattuide. Eana arvevuvddiin lea guoirras ja das leat unnán bibmosat. Danne lea dat heittot eanadoallo‑ ja guohtuneana. Ii leat galle jagi gollan ovdal fertejit fas ođđa vuovddi njeaidit. Go ii leat eará eanan, fertejit olbmot dorvádit arvevuvddiid čuollat ja boaldit vuoi sáhttet gilvit ja bargat eanadoaluin. Jus vuovdi beassá šaddat ráfis dakko gokko lea boldon, sáhttá ođđa vuovdi fas leat sullii seammalágan go lei, muhto ádjána 100 jagi dan muddui ollet.

Olbmot geat ellet arvevuvddiin leat buolvvaid čađa oahppan man olu vuovdi gierdá njáskojuvvot ja boldot ain hávális. Dán áigge leat stuora eaiggátsearvvit mat galget dinet eanemuslági mielde. Dat boldet stuora viidodagaid ain hávális. Dat sáhttá boastut geavvat, nu go leat oaidnán Malaysias ja Indonesias. Earenoamáš dálkkit leat máŋgga geardde daguhan ahte šadde stuorit vuovdebuollimat go galge. Vuovdebuollimat daguhit ahte mirkosuovva leavvá viidát ja dahká váttisvuođaid olbmuide ja elliide. Dákkár buollin luvve maid CO2 mii juo lea lassáneame muđui.

Boaldámuš

Juohke jagi čullojuvvo 20 millijuvnna mihttu arvevuovddit boaldámuššan. Go eai oaččo juhkkojuvvot sierra boaldámušguovllu, de ain vižžet boaldámuša seammaládje.